Da je Jugoslavija opstala, sada bismo živeli kao Švajcarci na Balkanu? Evo kako bi po veštačkoj inteligenciji danas izgledao naš život!
Gotovo tri decenije nakon raspada, pitanje “Šta bi bilo da je Jugoslavija opstala?” i dalje intrigira istoričare, ekonomiste i građane širom Balkana. Iako je nemoguće sa sigurnošću predvideti tok istorije, postoje ozbiljne analize koje ukazuju na to kako bi izgledala današnja realnost da je Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija preživela izazove devedesetih.
1. Ekonomija: Potencijal snažnog tržišta od 25 miliona ljudi
Pre raspada, Jugoslavija je bila među najrazvijenijim zemljama nesvrstanog sveta, sa stabilnim srednjim slojem, jakom industrijom i jakim izvozom, naročito u zemlje Trećeg sveta. Jedinstveno tržište, sopstvena valuta, i kombinacija planske i tržišne privrede činili su jugoslovenski model unikatnim. Da je opstala, zajednički resursi i infrastrukturna povezanost mogli su stvoriti regionalnog ekonomskog giganta, po ugledu na današnju Poljsku ili čak Austriju.
2. Geopolitički položaj: Most između Istoka i Zapada
Jugoslavija je uspešno balansirala između NATO-a i Varšavskog pakta. Kao nezavisna i nesvrstana zemlja, imala je poštovanje obe strane Hladnog rata. Danas bi, kao neutralna i suverena federacija sa jakom diplomatskom mrežom, verovatno igrala ulogu mosta između EU, Rusije i Bliskog Istoka, slično kao što to danas pokušavaju da rade Turska ili Švajcarska.
3. Društvo: Višekulturno, ali nestabilno bez demokratizacije
Ipak, postojali bi i ozbiljni izazovi. Pitanje nacionalnih identiteta, jezičkih razlika i istorijskih tenzija ne bi nestalo. Bez demokratizacije i decentralizacije, društvene tenzije bi verovatno tinjale, možda čak i eksplodirale kasnije. Reforme bi bile neophodne: prelazak iz jednopartijskog sistema u pluralizam, jačanje sloboda medija i pravosuđa.
4. Kultura i sport: Globalna prepoznatljivost
SFRJ je bila kulturna sila — film, muzika, književnost i sport bili su deo državnog identiteta. Ujedinjeni resursi i talenti bi verovatno omogućili još veću međunarodnu vidljivost. Današnja sportska reprezentacija, na primer, bila bi među najjačima na svetu u košarci, tenisu, vaterpolu i fudbalu.
Da je SFRJ opstala, verovatno bi danas bila srednje razvijena evropska država sa ozbiljnim potencijalima i velikim izazovima. Mogla je postati moderna federacija nalik Španiji ili Nemačkoj, ali samo posle dubokih političkih, ekonomskih i društvenih reformi.
Nostalgija za Jugoslavijom nije samo čežnja za prošlošću, već i refleksija na propuštene mogućnosti.
